Δρ. Χημικός Μηχανικός Πασχάλης Χριστοδούλου
Θα ήθελα να εκφράσω την άποψη ότι ο πρώτος και ο δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής είναι το αποτέλεσμα μακράς φιλοσοφικής έρευνας, και εν σπέρματι διατυπώθηκαν από τους προσωκρατικούς Έλληνες φιλοσόφους (πίνακας 1). Ο Ηράκλειτος ο Εφέσιος, ο αποκαλούμενος Σκοτεινός και επίσης ο φιλόσοφος του πυρός, εξέφρασε την αρχή της μη αναστρεψιμότητας λέγοντας: «Ουκ αν εμβαίης δις τοις αυτοίς ποταμοίς, ου γαρ ρέουσι τα αυτά ύδατα», (“Δεν μπορείς να μπεις δύο φορές στους ίδιους ποταμούς, γιατί δεν ρέουν τα ίδια νερά”). Με τη λέξη ύδατα εννοούσε επίσης τις συνθήκες που ποτέ δεν είναι οι ίδιες αλλά πάντα αλλάζουν. Εννοούσε επίσης τον χρόνο.
Ένα άλλο περίφημο απόσπασμα του Ηράκλειτου που συμπεριλαμβάνει τον πρώτο και δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής είναι: «Κόσμον τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν αλλ’ήν αεί και εστίν και έσται πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα» (Αυτόν τον κόσμο που είναι ο ίδιος για όλα τα όντα, ούτε κάποιος θεός ούτε άνθρωπος τον έκανε αλλά ήταν πάντα και είναι και θα είναι πυρ αείζωο. που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο). Εάν υποκαταστήσουμε τη λέξη “πυρ” με τη λέξη “ενέργεια” φθάνουμε σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Ένα άλλο απόσπασμα που περιγράφει τις τέσσερεις καταστάσεις της ύλης δηλαδή την στερεή, την υγρή, την αέριο και την αέριο σε διάπυρη κατάσταση (που αντιστοιχούν στις λέξεις γη. ύδωρ, αήρ, πυρ) είναι το ακόλουθο[i]: “Το πυρ ζει από τον θάνατο του αέρα, και ο αέρας ζει τον θάνατο του πυρός, το ύδωρ ζει από τον θάνατο της γης, και η γη από τον θάνατο του ύδατος” και η περιγραφή της ψυχρής, θερμής, υγρής και ξηρής κατάστασης της ύλης[ii]: “Τα ψυχρά γίνονται θερμά και ότι είναι θερμό γίνεται ψυχρό ότι είναι υγρό ξηραίνεται, και το ξηρό υγραίνεται”.
Ένα άλλο χωρίο του Ηράκλειτου μπορεί να ερμηνευθεί με τον τρόπο σκέψης ενός θερμοδυναμικού που γνωρίζει ότι χωρίς διαφορά θερμοκρασίας, πίεσης, συγκέντρωσης κ.λ.π. δεν υπάρχει ροή[iii]. (Πόλεμος (διαφορά) είναι ο πατέρας και ο Βασιλιάς όλων και μερικούς έκανε θεούς και άλλους ανθρώπους, μερικούς δούλους και άλλους ελεύθερους). Αυτό μας θυμίζει την ελεύθερη ενέργεια του Gibbs. To γινόμενο της εντροπίας και της απόλυτης θερμοκρασίας είναι η δεσμευμένη ενέργεια εντός ενός συστήματος (ανέργεια).
Το παίξιμο των ζαριών είναι η βάση της θεωρίας της στατιστικής[iv]. “Ο χρόνος είναι παιδί που παίζει ζάρια, «του παιδιού η Βασιλεία». Η αρχή της αβεβαιότητας και της ασαφούς λογικής[v]: “Στο ίδιο νερό των ποταμών μπαίνουμε και δεν μπαίνουμε, και βρισκόμαστε μέσα και δεν βρισκόμαστε” και[vi] “Το σοφό είναι ένα μόνο, θέλει και δεν θέλει να ονομάζεται με το όνομα του Διός”. Επίσης και για το θέμα μας που είναι ο διαχωρισμός[vii]: “Ακόμη και ο χυλός διαχωρίζεται εάν δεν αναδεύεται”.
Το γεγονός ότι ο διαχωρισμός πολύτιμων συστατικών από άλλα λιγότερο επιθυμητά απαιτεί τεράστια προσπάθεια και ενέργεια, εκφράστηκε επίσης από τον Ηράκλειτο:[viii] “Αυτοί που ψάχνουν για χρυσάφι, πολύ χώμα σκάβουν και λίγο βρίσκουν”. Ο Ηράκλειτος με τον αξιωματικό τρόπο που διατυπώνει τις έννοιες προείπε την εξέλιξη των μαθηματικών και φυσικών επιστημών του 19ου και 20ου αιώνα που κέρδισαν ακρίβεια και διαύγεια με τις αξιωματικές μεθόδους.
Ο Εμπεδοκλής, ο Παρμενίδης, ο Αναξαγόρας και ο Δημόκριτος (460-390 π.Χ.) εξέφρασαν την αρχή της διατηρήσεως της μάζας και της ενέργειας μ’ αυτά τα λόγια[ix]: “Τίποτε δεν γεννιέται από το τίποτε και τίποτε δεν φθείρεται στο τίποτε”.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι περισσότερες λέξεις που χρησιμοποιούνται στη θερμοδυναμική, όπως και σε άλλες επιστημονικές περιοχές είναι Ελληνικής προέλευσης. Μερικές απ’ αυτές προέρχονται απ’ ευθείας από την αρχαία Ελληνική γραμματεία, όπως η ενέργεια και η οικονομία και μερικές διατυπώθηκαν από σύγχρονους επιστήμονες που χρησιμοποίησαν Ελληνικά λήμματα όπως η “εντροπία” που την εισήγαγε ως έννοια ο Clausius και σημαίνει εκείνο το μέρος της ενέργειας που επιστρέφει εντός του συστήματος και δεν είναι πλέον διαθέσιμο. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η έννοια της εξέργειας. που διατυπώθηκε το 1952 από τον Rant από τις λέξεις “εξ” και “έργον” που σημαίνει εκείνο το μέρος της ενέργειας που είναι διαθέσιμο να παράγει έργο. Η εξέργεια (Ε) προσδιορίζεται από τις συνθήκες του περιβάλλοντος:
E = H–Hο–Tο(S–Sο) όπου Η = Ενθαλπία, Τ = απόλυτος θερμοκρασία, S = Εντροπία και ο δείκτης 0 αναφέρεται στις συνθήκες του περιβάλλοντος.
Βιβλιογραφία
Αξελός Κώστας (1974). Ο Ηράκλειτος και η Φιλοσοφία, Εξάντας, Αθήνα
Christodoulou P. (1996) Energy Economy Optimization in the separation processes of sucrose – water and non – sugars. Science Award winner presentation at the SPRI Conference in New Orleans, Proc. SPRI, 1-23
Χ.Α Λαμπρίδης, Ηράκλειτος (1991) Πάτραι, Βιβλιοπωλείον «Κλειώ»
[i] «Ζη πυρ τον γης θάνατον και αήρ ζη τον πυρός θάνατον, ύδωρ ζη τον αέρος θάνατον, γη τον ύδατος»
[ii] «Τα ψυχρά θέρεται, θερμόν ψύχεται, υγρόν αυαίνεται, καρφαλέον νοτίζεται»
[iii] «Πόλεμος πάντων μεν πατήρ έστι, πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε τους δ’ελευθέρους»
[iv] «Αιών παις εστί παίζων, πεσσεύων, παιδός η βασιληίη»
[v] «Ποταμοίς τοις αυτοίς εμβαίνομεν τε και ουκ εμβαίνομεν, είμεν τε και ου είμεν»
[vi] «Εν το σοφόν μούνον λέγεσθαι ουκ εθέλει και εθέλει Ζηνός όνομα»
[vii] «Και ο κυκεών διίσταται μη κινούμενος»
[viii] «Χρυσόν οι διζήμενοι γην πολλήν ορύσσουσι και ευρίσκουσιν ολίγοις»
[ix] «Ουδέν εκ του μη όντος γίγνεσθαι ουδέν εις το μη ον φθείρεσθαι»
Πίνακας Ι. Περίγραμμα και εξέλιξη της Θερμοδυναμικής
|
||
Όνομα |
Χρόνος |
Κύρια Συμβολή |
Ηράκλειτος |
544 – 483 π.X. |
Ουκ αν εμβαίης δις τοις αυτοίς ποταμοίς (2. νόμος), αρχή μη αντιστρεπτού |
Ξενοφών |
430 – 354 π.Χ. |
Οικονομία |
Δημόκριτος |
460-390 π.X. |
Ουδέν εκ του μη όντος γίγνεσθαι, ουδέν εις το μη ον φθείρεσθαι (1. νόμος) |
Αριστοτέλης |
384 – 322 π.X. |
Ενέργεια, Δύναμη, Εντελέχεια |
Lavoisier |
1743- 1794 |
Νόμος διατηρήσεως της ύλης |
Fourier |
1768- 1830 |
Αναλυτική θεωρία της θερμότητας |
Carnot |
1796- 1832 |
2. Νόμος της Θερμοδυναμικής-Συντελεστής Carnot |
Mayer |
1814- 1878 |
1. Νόμος της Θερμοδυναμικής (Η ενέργεια διατηρείται) |
Joule |
1818- 1889 |
Μηχανικό Ισοδύναμο της Θερμότητας |
Helmoltz |
1821 – 1894 |
Διατήρηση της ενέργειας |
Clausius |
1822- 1888 |
Εντροπία (1865) |
Thomson (Kelvin) |
1824- 1888 |
Απόλυτος κλίμακα Θερμομέτρου |
Maxwell |
1831 – 1879 |
Ηλεκτρομαγνητική θεωρία |
Gibbs |
1839- 1903 |
Ελεύθερη Ενέργεια, Χημικό Δυναμικό |
Nernst |
1864- 1941 |
3. Νόμος της θερμοδυναμικής. Το απόλυτο μηδέν δεν είναι εφικτό, Nobel Χημείας 1920 |
Boltzmann |
1844- 1906 |
S=klnW Η εντροπία είναι ανάλογος προς το φυσικό λογάριθμο της πιθανότητας (W) σε Wmax = 1 προκύπτει S=0 |
Plank |
1858- 1947 |
Ακτινοβολία του μέλανος σώματος, Nobel Φυσικής 1918 |
Καραθεοδωρή |
1853- 1950 |
Αρχή του αδιαβατικού τοιχώματος (2. νόμος χωρίς την έννοια της θερμότητας). (1909) |
Einstein |
1879- 1955 |
E=m*cm2 Nobel Φυσικής 1921 |
Onsager |
1903-1976 |
Nobel Χημείας 1968, μη αντιστρεπτή θερμοδυναμική |
Shannon |
1940 |
Ι=kInW (Ι=πληροφορία) |
Rant |
1952 |
Εξέργεια, Ανέργεια |
Landau |
1962 |
θεωρία ιδιοτήτων υγρού στοιχείου ηλίου Nobel Φυσικής 1962 |
Feynmean, Schwinger, Tomonaga |
1965 |
Ηλεκτροδυναμική quantum, Nobel Φυσικής 1965 |
Prigogine |
1977 |
Nobel Χημείας 1977, μη αντιστρεπτή θερμοδυναμική, συστήματα εκτός ισορροπίας |
Kapitza, Penzias, Wilson |
1978 |
Nobel Φυσικής 1978, υπερυγρό ισότοπο ηλίου He-2, φυσική χαμηλών θερμοκρασιών. Ακτινοβολία του Big Bang στο διάστημα 3.1 Kelvin. |
Lee, Richardson Osserof |
1996 |
Nobel Φυσικής 1996, ροή υγρού ισοτόπου ηλίου He-3 στους – 273oC |
Ο Πίνακας 1 περίγραμμα και εξέλιξη της θερμοδυναμικής ανάγει την πρώτη διατύπωση εν σπέρματι των εννοιών της θερμοδυναμικής στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους Ηράκλειτο, Δημόκριτο και Αριστοτέλη.
Η θερμοδυναμική έχει άμεση σχέση με την πληροφορική, την στατιστική και την θεωρία των πιθανοτήτων (Boltzmann 1844-1906).
Αφορμή για την παρουσίαση του ποιήματος του WILLIAM BLAKE που ακολουθεί “η τίγρη”, ήταν η συζήτηση που είχα με τον κ. Ισίδωρο Π… στο γραφείο του στην στοά Χρυσικοπούλου, στη Θεσσαλονίκη, περί τα μέσα Σεπτεμβρίου 2009, όταν πρόσεξα ανηρτημένο ένα πίνακα διαστάσεων 50Χ60 εκ. περίπου, που έδειχνε το μισό πρόσωπο μιας ωραίας νεαρής ξανθιάς γυναίκας με καστανοκίτρινα μάτια και κατακόκκινα χείλη, ενώ πίσω στο άλλο μισό πίσω από τον ξεσκισμένο πίνακα, πρόβαλε η μορφή μιας τίγρης. Διερωτηθήκαμε τι συμβολίζει άραγε ο πίνακας, ερμηνευμένος με την ψυχολογία του βάθους[1]. Η τίγρη είναι η anima της γυναίκας; Ότι στο βάθος της ψυχής μιας όμορφης ξανθιάς κρύβεται μια τίγρη, έτοιμη να σε κατασπαράξει; Η τίγρη το μεγαλόσωμο σαρκοφάγο θηλαστικό , ανήκει στην οικογένεια των αιλουροειδών και χαρακτηρίζεται από το ζωηρό καστανοκίτρινο χρώμα του και τις κάθετες προς τον άξονα του σώματος μαύρες ραβδώσεις του δέρματός του, καθώς και για την δύναμη και ευκινησία του. Μεταφορικά σημαίνει ευκίνητο, δυναμικό και ορμητικό πρόσωπο “ένας τίγρης στην επίθεση της ομάδας”, “βάλτε ένα τίγρη στη μηχανή”[2]. Η τίγρη είναι σύμβολο της δύναμης και της αγριότητας με εξίσου αρνητική και θετική σημασία. Στην Κίνα στην αρχή σήμαινε πνεύμα προστασίας του κυνηγιού, αργότερα της καλλιέργειας. Η λευκή τίγρη είναι σύμβολο βασιλικών αρετών. Στον βουδισμό η τίγρη που βρίσκει τον δρόμο της μέσα από την ζούγκλα είναι σύμβολο της πνευματικής προσπάθειας. Επειδή μπορεί να προσανατολίζεται μέσα στο σκοτάδι και στην νέα σελήνη είναι επίσης ένα σύμβολο του εσωτερικού φωτός ή επίσης της αύξησης του φωτός και της ζωής μετά από σκοτεινούς και δύσκολους καιρούς. Ως αρπακτικό ζώο η τίγρη συμβολίζει συχνά την επικίνδυνη ενέργεια ανεξέλεγκτων δυνάμεων[3].
Η τίγρη είναι το τρίτο ζώδιο του κινέζικου ζωδιακού κύκλου και αντιστοιχεί στους Διδύμους. Η τίγρη ιδιαιτέρως τιμάται στην Κίνα, συμβολίζοντας δύναμη και προστασία και παραστάσεις της στολίζουν εισόδους κτιρίων. Θεωρείται στην Κίνα, ο βασιλιάς των ζώων και παριστάνει την ζωτικότητα και την ζωτική ενέργεια[4].
Να όμως το ποίημα του William Blake σε ελληνική μετάφραση, μαζί μ’ ένα σύντομο βιογραφικό του ποιητή[5].
Η ΤΙΓΡΗ
Τίγρη, τίγρη, που καις λαμπρά στα
δάση της νύκτας.
Ποιο αθάνατο χέρι ή μάτι σχεδίασε
την τρομερή σου συμμετρία;
Σε τι απύθμενα βάθη ή μακρινούς ουρανούς
έκαιγε η φωτιά των ματιών σου;
Σε τι φτερά ήθελε Εκείνος να πετάξει;
Ποιο χέρι τόλμησε να πιάσει τη φωτιά σου;
Ποιο το στέρνο και ποια η τέχνη
ν’ ανοίξει θα μπορούσε την ενέργεια της καρδιάς σου;
Κι όταν η καρδιά σου άρχισε να χτυπά,
ποιο φοβερό χέρι; και ποιο φοβερό πόδι;
Ποιο σφυρί, ποια αλυσίδα,
Σε ποιο καμίνι ήταν το μυαλό σου;
Σε ποιο αμόνι; Ποιο φοβερό άδραγμα
θα τολμούσε να πνίξει τους θανάσιμους φόβους του;
Όταν τα άστρα έριχναν κάτω στη γη
τα φωτεινά τους ξίφη και έβρεχαν
τους ουρανούς με τα δάκρυά τους,
Χαμογελούσε Εκείνος, που έβλεπε το έργο του;
Εκείνος που έκανε το πρόβατο, έκανε κι εσένα;
Τίγρη, τίγρη, που καις λαμπρά στα δάση της νύκτας
Ποιο αθάνατο χέρι ή μάτι σχεδίασε
την τρομερή σου συμμετρία!
William Blake
(William Blake 1757-1827. Βρετανός ποιητής και ζωγράφος. Εκπαιδεύτηκε σαν χαράκτης και έκανε σχέδια για τα ποιήματά του. Τόσο τα ποιήματά του όσο και τα σχεδιάσματά του έχουν μια μυστική και προφητική ποιότητα).
Σχόλιο
Το ποίημα θεωρείται ένα από τα πιο εξαιρετικά και βαθειά ποιήματα της αγγλικής γλώσσας. Σε μερικούς αναγνώστες το αποτέλεσμα φαίνεται “καθαρή ποίηση” γιατί η υπέροχη ποιητική μορφή του δεν μεταδίδει ένα σαφές επικοινωνιακό μήνυμα. Έγιναν πολλές προσπάθειες να δοθεί μια ερμηνεία, αλλά οι σχολιαστές δεν συμφωνούν μεταξύ τους. Φαίνεται προτιμότερο ν’ αφήσουμε το ποίημα να μιλήσει από μόνο του, όπως ο ποιητής δίνει σε κάθε αναγνώστη κάποιο μέρος του νοήματός του. Το ποίημα αποτελείται προφανώς από μια σειρά ερωτήσεων, όπου καμιά δεν απαντάται. Περιέχει το αίνιγμα του σύμπαντος, πώς να συμφιλιώσεις το καλό με το κακό. Η προσεκτική ανατομία μάλλον θα καταστρέψει την επίδραση του ως ποίηση[5]
Θα επιχειρήσουμε μόλα ταύτα μια προσέγγιση. Ο στίχος “όταν τα άστρα έριχναν κάτω στη γη τα φωτεινά τους ξίφη” είναι εμπνευσμένος από το βιβλίο του Ιώβ της Παλαιάς Διαθήκης (38:7). Τρείς φορές αναφέρεται στο ποίημα η λέξη «Eκείνος» και τρεις φορές τίθεται πάλι η ερώτηση “ποιό χέρι”. Μας θέτει τα ερωτήματα ο ποιητής και δεν μας απαντά γιατί δεν πρέπει να απαντήσει γιατί δεν πρέπει να πει το όνομα «Εκείνο», που κανένα όνομα δεν μπορεί να το περιγράψει η να το συμπεριλάβει. Αυτό το ποίημα είναι ένα δείγμα αποφατικής θεολογίας όπου δια αρνήσεων γίνεται προσπάθεια προσέγγισης του «παντός επέκεινα», «Εκείνου» που είναι πέρα και πάνω από όλα.
Η τίγρη συνδυάζει τη συμμετρία, την ομορφιά με το τρομερό το άγριο, το φοβερό, το πρωτόγονο. Η θέα της προκαλεί δέος αλλά συγχρόνως μας γοητεύει και μας ελκύει. Είναι μια εικόνα και απαύγασμα του «Τρομερού Μυστηρίου» του ανεξήγητου του ανεξιχνίαστου αλλά και του γοητευτικού του και κατ εξοχήν ελκυστικού και ωραίου που ικανοποιεί πλήρως όποιον προσπαθεί και επιμένει να το αναζητά.
Βοηθήματα:
1) Κάρλ Γιούνγκ: Ο άνθρωπος και τα σύμβολα του. Εκδόσεις Αρσενίδη, Αθήνα 1964.
2) Γ. Μπαμπινιώτης: Λεξικό Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 1998, λήμμα Τίγρη.
3) Udo Becker: Lexikon der Symbole, Herder. Freiburg, 1999.
4) David Fontana: The secret Language of Symbols, Pavillon London, 1993.
5) William Blake: Songs of Innocence and of Experience. Oxford University Press, 1967.
Επιμέλεια, Απόδοση Δρ. Πασχάλη Α. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Θεσσαλονίκη.
Για πολλούς ήταν ξάφνιασμα, για άλλους αναμενόμενο. Ο λόγος για το ξέσπασμα χιλιάδων ανθρώπων στην γειτονική μας χώρα.
Ξέραμε ότι μια μερίδα πληθυσμού, οι ισλαμιστές Αιγύπτιοι, ήταν αντίθετοι με το σημερινό καθεστώς και το δήλωναν με τρομοκρατικές ενέργειες. Κανείς δεν πίστευε ότι το κοινωνικό σύνολο θα εξεγείρετο, με μπροστάρηδες νέα παιδιά μορφωμένα, πλην όμως άνεργα και σ’ ένα φάσμα κοινωνικού αποκλεισμού.
Το καθεστώς προσπαθεί να αποφύγει την κατάρρευση, ενεργοποιώντας τον στρατό και φυσικά την αστυνομία που διατάχθηκαν να στραφούν με όπλα κατά του λαού, αδιαφορώντας για τους νεκρούς που θα υπάρξουν. Και νεκροί υπάρχουν.
Ο λαός όμως δεν πτοείται από την αντίδραση της κυβέρνησης. Συνεχίζει τον αγώνα του παρά το αίμα που ρέει.
Τι όμως μπορεί να συμβεί; Αν θεωρήσουμε δεδομένη την κατάρρευση της κυβέρνησης, τότε πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στις δύο κοινωνικές δυνάμεις που σήμερα εμφανίζονται ενωμένες αλλά σύντομα θα είναι συγκρουόμενες.
Η πρώτη δύναμη είναι της κοσμικής δυτικότροπης αντίληψης που ηγείται σήμερα της εξέγερσης, και η άλλη των ισλαμιστών που πιστεύουν ότι η Αίγυπτος πρέπει να γίνει ένα ισλαμικό κράτος. Οι κοσμικοί έχουν σαν πόλο συσπείρωσης τον νομπελίστα Ελ Μπαραντέϊ που όπως φαίνεται είναι ο μόνος ενδεδειγμένος να αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας. Οι ισλαμιστές έχουν δείξει την δική τους συσπείρωση και δράση στο παρελθών. Επομένως έχουν οργάνωση και είναι έτοιμοι να επικρατήσουν μετά από αυτή την κρίση.
Είναι λοιπόν θέμα χρόνου. Αν καθυστερήσουν οι μεταβολές τότε το πιθανότερο θα είναι να επικρατήσουν οι δεύτεροι.
Δεν μπορώ να σκεφτώ σε μία τέτοια εξέλιξη, ποιες θα είναι οι παρενέργειες, όμως είναι βέβαιο ότι δεν θα είναι ευχάριστες.
Και κλείνοντας έχω να πω, «ο Θεός να βάλει το χέρι Του»
ΣΟΛΕΓΓΑ εκπρόσωπος του wif.gr
«Απόδοτε τά Καίσαρος Καίσαρι καί τά του Θεου τω Θεω»
Διαχωρίζεται η Εκκλησία από το Κράτος, με άλλα λόγια, το Βασίλειο του Πνεύματος από το Βασίλειο του Καίσαρος, δεδομένου ότι πρόκειται για δύο εξουσίες διαφορετικής προελεύσεως και χαρακτήρος, οι οποίες, κατά τη διάρκεια των αιώνων, άλλοτε συνυπήρξαν αρμονικά και άλλοτε ήλθαν σε σύγκρουση μεταξύ τους;
Αναφερόμενος ο Ρώσος φιλόσοφος Berdiaeff στη σχέση Εκκλησίας και Κράτους, σχολιάζει τον γνωστό λόγο του Χριστού: «Απόδοτε τά Καίσαρος Καίσαρι καί τά του Θεου τω Θεω», επισημαίνοντας ότι ο Χριστιανισμός δεν αρνείται την ύπαρξη του κράτους, εφ’ όσον γίνεται λόγος περί του βασιλείου του Καίσαρος, άρα δεν είναι δυνατό να χαρακτηρισθεί ως ΄΄αναρχικός΄΄. Επιπλέον, και αν ακόμη θεωρήσουμε ότι ο Χριστιανισμός είναι ΄΄επαναστατικός΄΄, αυτό δεν σημαίνει ότι επιδιώκει με τη βία να επιβληθεί στην κοινωνία. Για τον Berdiaeff, ο Θεός δεν έχει κυριαρχικές αξιώσεις, μολονότι η κυριαρχία είναι εκδήλωση του ανθρώπου.
Ωστόσο, «κανείς δεν μπορεί να είναι δούλος σε δύο κυρίους. Γιατί ή θα μισήσει τον ένα και θα αγαπήσει τον άλλο, ή θα στηριχτεί στον ένα και θα περιφρονήσει τον άλλο. Δεν μπορείτε να είστε δούλοι και στο Θεό και στο χρήμα» (Κατά Ματθαίον 6:24). Η αλήθεια είναι ότι ένα κράτος εμπεριέχει πάντοτε στοιχεία εξωχριστιανικά ή και αντιχριστινικά. Λόγου χάριν, ένα κράτος είναι αδύνατο να θεμελιωθεί αποκλειστικά και μόνο στην χριστιανική αγάπη, αλλά τις περισσότερες φορές λειτουργεί με βάση κοινωνικο-οικονομικούς συσχετισμούς και συμφέροντα . Από την άλλη, ο «αντικειμενοποιημένος Θεός», ως χριστιανικό έρεισμα ζωής για πολλούς, αποτέλεσε για τον άνθρωπο το αντικείμενο ενός δουλικού θαυμασμού, γιατί, στην πράξη, είναι ένας Θεός «κατ’ εικόνα και ομοίωσιν» του ανθρώπου, στον οποίο απέδωσε ο άνθρωπος, ως επινόημά του, όχι μόνο ό,τι καλύτερο έχει, αλλά και ό,τι χειρότερο έχει να επιδείξει στο πέρας των αιώνων.
«Το θέμα είναι να βρω μια αλήθεια που θα είναι αλήθεια για μένα, να βρω μια ιδέα, για την οποία θα ζήσω και θα πεθάνω», θα είναι η ΄΄απάντηση΄΄ του Κίρκεγκωρ, του Δανού φιλοσόφου και θεολόγου, που χάραξε το δρόμο πάνω στον οποίο περπάτησαν και άλλοι – χριστιανοί και μη – υπαρξιστές φιλόσοφοι του 20ού αιώνα. Και ο Κάφκα, με τον απέριττο και λακωνικό του λόγο, θα συμπληρώσει: «Το νόημα της ζωής είναι ότι έχει ένα τέλος». Το φιλοσοφικό ρεύμα του Υπαρξισμού θα τονίσει, λοιπόν, για πρώτη φορά, τη μοναδικότητα και την αυθεντικότητα της προσωπικής εμπειρίας, ορίζοντας την ανθρώπινη ύπαρξη ως ανεξήγητη και δίνοντας ιδιαίτερο φορτίο στην ελευθερία της συνείδησης και στην ευθύνη του καθενός για τις συνέπειες των πράξεών του. Πρόκειται για μια φιλοσοφία ελευθερίας, στην οποία ο άνθρωπος προσπαθεί να φτάσει, ξεπερνώντας τα εμπόδια που του θέτει η ζωή, στηριζόμενος στις δικές του δυνάμεις. Στην ουσία, η ύπαρξη του ανθρώπου δεν έχει νόημα, αλλά μπορεί να το ορίσει μόνος του, να θέσει στόχους, για την πραγματοποίηση των οποίων είναι ο μόνος υπεύθυνος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο δράσης, η αξία του ανθρώπινου προσώπου και της ελευθερίας της συνειδήσεως διατηρούνται στην κοινωνική πραγματικότητα. Η ύπαρξη αυτού του είδους ΄΄πνευματικότητας΄΄ αποτρέπει οποιαδήποτε κίνηση μιας θεοποιημένης συλλογικότητας (π.χ. κράτους, έθνους, προλεταριάτου) εις βάρος του προσώπου. «Εγώ ο ίδιος στο αιώνιο κύρος μου», θα βροντοφωνάξει σθεναρά και πάλι ο Κίρκεγκωρ, επισημαίνοντας ότι αν η συλλογικότητα υπερισχύσει της προσωπικότητας, θα οδηγήσει στην «αντικειμενοποίηση» του πνεύματος και στην αλλοτρίωση της ανθρώπινης φύσεως.
Είναι, επομένως, εφικτός ένας Χριστιανικός Σοσιαλισμός ή πρόκειται στην πραγματικότητα για ΄΄contradiction in adjecto΄΄, δηλαδή για μια αντίφαση, δεδομένου ότι επιχειρεί να συνδυάσει δύο διαφορετικές ΄΄οντότητες΄΄, την πνευματική και την υλική; «Η Εκκλησία και το Κράτος δεν μπορούν να είναι μόνιμα ούτε ενωμένα ούτε χωρισμένα … Ο Χριστιανισμός δικαιώνει και καθαγιάζει το Κράτος αλλά ένα ΄΄χριστιανικό Κράτος΄΄ είναι αδύνατο», θα υποστηρίξει ο Berdiaeff, ενώ κατά τον Soloviev είναι εφικτή η συγκρότηση ενός χριστιανικού κράτους, στο οποίο οι δύο εξουσίες θα μπορούν να συνεργάζονται αρμονικά, προσθέτοντας, επίσης, ότι «ο χωρισμός της Εκκλησίας και του Κράτους οδηγεί στην σύγχυση και αυτή στην διχόνοια και στην καταστροφή». Είναι προφανές ότι από καθαρά πολιτικής απόψεως, οι δύο πραγματικότητες, του χριστιανισμού και του σοσιαλισμού, δεν συγκροτούν ένα συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα. Οπωσδήποτε ο «χριστιανικός σοσιαλισμός» θα παραμένει πάντοτε μια εναλλακτική πρόταση έναντι του μαρξισμού και του καπιταλισμού. Η συζήτηση είναι ατέρμονη και ίσως δεν καταλήγει και πουθενά. Γι’ αυτό, ας αφήσουμε τον Καμύ να μας ταξιδέψει στους πρόποδες ενός βουνού, εκεί όπου ο Σίσυφος ανεβαίνει στωικά με το βράχο στους ώμους του, βιώνοντας την άγρια χαρά της μοναξιάς του. Όλη η βουβή χαρά του βρίσκεται εκεί … Το πεπρωμένο του του ανήκει … Ο βράχος είναι η πραγματικότητά του …
« … Αφήνω τον Σίσυφο στους πρόποδες του βουνού. Πάντα ξαναβρίσκει κανείς το φορτίο του. Ο Σίσυφος όμως, συμβολίζει την ανώτερη πίστη που αρνιέται τους θεούς κι ανυψώνει τους βράχους. Κι εκείνος κρίνει πως όλα είναι καλά. Αυτό το σύμπαν, αδέσποτο στο εξής, δεν του φαίνεται άκαρπο ούτε μάταιο. Ο κάθε κόκκος της πέτρας, η κάθε λάμψη αυτού του γεμάτου νύχτα βουνού πλάθει, μονάχα γι’ αυτόν, τη μορφή ενός κόσμου. Ακόμα κι ο ίδιος ο αγώνας προς την κορυφή φτάνει για να γεμίσει μια ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο … ».
Ελένη Β. Σεμερτζίδου
Αρχειονόμος-Βιβλιοθηκονόμος
Διδάκτωρ Ιονίου Πανεπιστημίου
Εκπρόσωπος του wif.gr
http://www.seeleni.blogspot.com/
Η Ποίηση ζει ή πέθανε;
.
«Μας λείπουνε οι λέξεις! Μας λείπουνε οι λέξεις!
Πίσω απ’ τα μάτια. Όχι στα χείλη.
Αυτό είν’ όλο.
Όταν έγραφα αυτές τις αράδες, αναρωτιόμουν αν ακόμη είναι εφικτή η άσκηση της ποιητικής τέχνης σε μια εποχή νεωτερικότητας, μοντερνισμού και σύγχρονης ΄΄αντίληψης΄΄ των πραγμάτων, όπου τα χείλη κυριαρχούν των οφθαλμών!
« … Μα, τι είναι πιο ανώτερο σε τούτη τη ζωή;
Να ζει κανείς ή να μη ζει;
Ιδού η απορία» …
Έτσι, μου γεννήθηκε και η δεύτερη στροφή, σε μια στιγμή απορίας που αγγίζει ένα μεταφυσικό ερώτημα, ΄΄να ζει κανείς ή να μη ζει΄΄. Αφήνω, λοιπόν, το ερώτημα να πάρει σάρκα και οστά, να γίνει ποίημα, διαρρηγνύοντας το ίδιο το ιδιολατρικό κέλυφος της ποίησής του. Και …
«Και … Σκέψεις δίχως λέξεις; …
Μη μου πεις! Αυτό με ξεπερνάει!
Σαν στον ορίζοντα σβηστείς και, σφόδρα, λησμονήσεις …
Εκείνα που δεν έμαθες ανάμεσα στα φύλλα … »
Τι να ‘ναι αυτό, λοιπόν, που πρέπει να λησμονήσει ένας Ποιητής, σαν θέλει να γράψει Ποίηση και όχι ΄΄σκέψεις δίχως λέξεις΄΄; Τα εσώψυχά του μάλλον; Τον εαυτό του μήπως; Τα εσωτερικά τοπία του μυαλού του, όπου μονάχος του, σ’ ένα δωμάτιο, τη νύχτα, με τα παντζούρια κλειστά, ενδιαφέρεται μονάχα γι’ αυτά που τον διαφοροποιούν από τους άλλους, αρνούμενος να κοιτάξει έξω από το παραθύρι του και να γράψει γι’ αυτούς τους ΄΄άλλους΄΄, για την ίδια τη ζωή;
«Εκείνα που δεν έμαθες ανάμεσα στα φύλλα … »
Μένω ξανά και ξανά σ’ αυτόν τον στίχο μου. Τον κλωθογυρίζω στο μυαλό μου. Καταγράφω, απλώς, το γεγονός (και σας το εκμυστηρεύομαι φίλοι μου) ότι υπάρχει μέσα μου κάτι σαν ΄΄παράπονο΄΄ για μια απειροκαλία στη σύγχρονη ποίηση, ίσως οφειλόμενη σε έναν εγκλεισμό του ποιητή στον αυτιστικό κόσμο των ΄΄φύλλων΄΄ του, του μονόφυλου σώματός του, που το έχει ταΐσει μόνο με βιβλία, στείρο ακαδημαϊσμό και δίχως ΄΄ομορφιά΄΄. Γιατί, όταν φτάνω στο σημείο να θεωρώ ότι ο Ποιητής πρέπει να είναι ΄΄ερμαφρόδιτος΄΄, τότε το μάτι και το αυτί αντιμετωπίζουν πρόβλημα ως προς τα δικαιώματά τους!
«Ιδού η απόδειξη, η τρανή! Τον άσσο, πριν τραβήξεις!
Ο φθόνος … Η φθορά … Κι η φασαρία …
Μας λείπουνε οι λέξεις! Μας λείπουνε οι λέξεις!»
Και … Να σου! Έρχεται και η τρίτη η στροφή!
«Ιδού η απόδειξη η τρανή!» …
Μάλλον δεν ευθύνομαι, λοιπόν, εγώ για όσα μου λένε οι αισθήσεις μου, όταν διαβάζω σύγχρονη ποίηση …
«Τον άσσο, πριν τραβήξεις!»
Ένας ποιητής που αρπάζεται από τη μία του λέξη, τη μόνη του λέξη, σαν να ήταν άσσος στο μανίκι του, όπως ο ναυαγός κρατιέται απεγνωσμένα από ένα ξύλο ριγμένο στο πέλαγος..
Ε! Και λοιπόν! Τη Τέχνη του Λόγου, την τέχνη του να αξιοποιείς κάθε λέξη της γλώσσας, να γνωρίζεις το βάρος, το χρώμα, τον ήχο, τους συνδυασμούς και να τις ξεπερνάς, κάνοντάς τες να υποδηλώνουν περισσότερα από όσα δηλώνουν, να την απαρνηθούμε, τέλος πάντων; Και στο τέλος, τι θα απομείνει;
«Ο φθόνος … Η φθορά … Κι η φασαρία …»
Τόση φασαρία για το τίποτα δηλαδή! Όχι! Όχι! Δεν συμφωνώ! (επιτρέψτε μου το ξέσπασμά μου. Γίνομαι, μερικές φορές, ιδιαιτέρως απότομη!).
Είναι και αυτή η ελληνική γλώσσα! – γλώσσα θεϊκή – που μπορεί να τη μάθει κανείς, μέχρι ενός σημείου, με το διάβασμα (το διάβασμα δεν τελειώνει ποτέ), αλλά ακόμη πιο αποτελεσματικά με το να φαντάζεται ότι δεν είναι ΄΄αυτός΄΄, μα κάποιος ΄΄άλλος΄΄.
Αν θέλει, επομένως, ο Ποιητής να ικανοποιήσει όλες εκείνες τις αισθήσεις, γράφοντας ένα ποίημα, όπου μαζεύονται σαν σμάρι η λογική, η φαντασία, τα μάτια, τα αυτιά και όχι μόνο …, καλά θα κάνει, επιτέλους, να βγει από το αφόρητο ΄΄εγώ΄΄ του, να αφήσει κατά μέρος ΄΄μοντερνισμούς΄΄ και ΄΄νεωτερισμούς΄΄, ως άλλοθι, και να μιλήσει για την ΄΄ομορφιά΄΄.
Για ποια ομορφιά;
«Τη γόπα του τσιγάρου σου, σε τάφο να τη θάψεις
Κλωστή … Κλωστή … Αόρατη κλωστή …
Ο ήλιος ανατέλλει …»
Την ομορφιά που κρύβεται στη γόπα ενός τσιγάρου … σε μια αόρατη κλωστή … στον ήλιο που ανατέλλει … Αρκεί …
«Κοίταξε, πριν σε καταπιεί …
Προτού κι εκείνος … λιώσει …»[1]
.
Της Ελένης Σεμερτζίδου
Διδάκτωρος Λογοτεχνίας-Συγγραφέας
Εκπρόσωπος του wif.gr
.
http://www.seeleni.blogspot.com/
[1] Οι στίχοι που παραθέτονται είναι από το ποίημα της συγγραφέως, ΄΄Μας λείπουνε οι λέξεις!΄΄, της ποιητικής της συλλογής ΄΄Η αλήθεια της ψυχής …΄΄
Κι ήρθα να σε βρω …
.
Κι ήρθα να σε βρω …
Βαριά και σκούρα η κόκκινη κουρτίνα, που κρεμιόταν σαν αιώρα …
Την τράβηξα δειλά και μπήκα στου άγριου χειμώνα τον αιώνα …
Μέσ’ τη μεγάλη αίθουσα, ξαφνικά, εγώ, τόσο μικρή, το δρόμο μου τον βρήκα …
Όλος ο κόσμος, εσένα και εμένα, πώς κοιτούσε!
Ψηλή η εξέδρα, που τα πόδια σου, γερά, πατούσε …
Χαριτωμένη η φωνή που αντηχούσε …
Το όνειρο, κοντά μου και κοντά σου, το καλούσε …
Όλη τη δόξα της καρδιάς και του μυαλού, πώς, ξένοιαστα, σε μια στιγμή, χωρούσε! …
Είμαι αυτή που είχα πει πως θα ‘ρθω …
Χαμόγελο γλυκό, με έκπληξη, στο στόμα σου, φερμένο …
Στα μάτια μου, έφερε λευκά πουλιά κι όμορφα περβόλια… Ελπίδας χρόνια, ακριβά … Μοναχική, μικρή μου, ανεμώνη …
Πόσο θλιμμένα να κελαηδάει της άνοιξης τ’ αηδόνι! …
Συνεχίστε σαν να μην υπάρχω … Σου ‘χα πει.
Είσαι εδώ και υπάρχεις …Μου ‘χες πει.
Πώς πάγωσαν τα πιο ζεστά σου λόγια!
Κι ήρθα να σε βρω …
Και ξέχασα τα χρόνια …
Και αγνόησα τις μύριες καταιγίδες …
Πόσο άδικα, Θεέ μου, χαμήλωσαν, ξάφνου, όλα τα φώτα! … Πόσο άδικα! …
Γιατί να σβήνουν, πάντοτε τη νύχτα, έτσι άξαφνα όλης της γης τα φώτα; …
Κι ήρθα να σε βρω …
Βαριά και σκούρα η κόκκινη κουρτίνα, που κρεμιόταν σαν αιώρα …
Την τράβηξα δειλά και μπήκα στου άγριου χειμώνα τον αιώνα …
Πληγωμένο μου πουλί από την άθλια την μπόρα …
Κι ήρθα να σε βρω …
Σε είδα να χαμοπετάς … Κάπου αχνά, μια άγρια νύχτα του χειμώνα …
.
Ελένη Σεμερτζίδου
http://www.seeleni.blogspot.com/
Η δημοκρατία μας έχει σταθερά θεμέλια και προχωράει απρόσκοπτα προς το μέλλον. Αυτή η σταθερότητα επιτρέπει σε ομάδες πολιτών να συγκροτούν τον δικό τους ιδεολογικό και πολιτικό χώρο. Είναι ολοφάνερο ότι μόλις βρουν έναν ικανό ηγέτη σπεύδουν να ομαδοποιηθούν και να εκφράσουν τις δικές τους θέσεις.
Όμως οι πολιτικές προτάσεις που απευθύνουν προς τους υπόλοιπους πολίτες δεν έχουν το βάρος που απαιτείται, ώστε ο κόσμος να επιλέξει να συμπαραταχθεί μαζικά μαζί τους. Είναι διάσπαρτοι σχηματισμοί που προέρχονται από όλο τον πολιτικό χώρο, χωρίς να λείπουνε και κάποια κοινωνικά σχήματα.
Όλοι κάνουν προβλέψεις, δεδομένου του δυσμενέστατου οικονομικού προβλήματος που έχει προκύψει στην χώρα μας, και μάχονται να ακουστεί η φωνή τους.
Μα η δημοκρατία δεσμεύεται, πάντα, από τη θέληση της πλειοψηφίας, και αυτή η πλειοψηφία έχει δοθεί στο κυβερνών κόμμα.
Θα πείτε ότι σε ένα πλουραλιστικό σύστημα όλες οι φωνές ακούγονται.
Εντάξει! Αλλά κατά τη γνώμη μου, για να υπάρξει ένα πολιτικό κόμμα, ικανό να επηρεάσει τις εξελίξεις, δεν είναι αρκετό να υπάρχει μια αναταραχή μόνο, μα και το ευρύτερο πλαίσιο διαβίωσης του κόσμου να έχει φθάσει στα όριά του. Βέβαια θα πείτε ότι οι ομάδες αυτές και όλη η αντιπολίτευση προβλέπει ότι μια τέτοια κατάσταση είναι αναπόφευκτη. Σύντομα, δηλαδή, ο ελληνικός λαός θα φθάσει στα όριά του.
Δεν συμμερίζομαι αυτή την θέση, γιατί ο τόπος μας είναι αλληλοεξαρτώμενος και αλληλοϋποστηριζόμενος από την παγκόσμια οικονομική συνοχή, ιδιαίτερα από την Ε.Ε.
Οι επιδιώξεις των αγορών, που διαρκώς πιέζουν για μια πτώχευση, δεν είναι ισχυρότερες από την θέληση του λαού.
Η έξοδος από αυτή την κατάσταση είναι θέμα χειρισμών που κυρίως αφορά στην χρονική διάρκεια και όχι στο αν θα υπάρξει έξοδος.
Γιατί έξοδος θα υπάρξει!
Γιατί οι κόποι δεν πάνε χαμένοι!
Γιατί είναι στο χέρι μας!
ΣΟΛΕΓΓΑ, εκπρόσωπος του wif.gr
Σαίξπηρ εναντίον Θερβάντες;
«Στον Δον Κιχώτη δεν υπάρχει ίχνος εγωισμού, σε αντίθεση με τον Άμλετ που το εγώ του αποτελεί το κέντρο του κόσμου», έγραψε ο Ιβάν Τουργκιένιεφ.
«Όποιος θέλει να κατανοήσει τον ποιητή, θα πρέπει να μπει στη θέση του», θα πει ο Γκαίτε.
Ας μπούμε, λοιπόν, και εμείς στη θέση του Σαίξπηρ και του Θερβάντες, αντίστοιχα, με σκοπό να αποκρυπτογραφήσουμε, όσο μας το επιτρέπουν οι πνευματικές μας δυνάμεις, τους ήρωές τους, τον Άμλετ και τον Δον Κιχώτη και έτσι να «κατανοήσουμε» τους δύο αυτούς δημιουργούς. Ας αρχίσουμε, επομένως, με τα παρακάτω ερωτήματα:
Ήταν ο Σαίξπηρ και ο Θερβάντες δύο μεγαλοφυϊες;
Έμοιαζαν σε πολλά με τους ήρωές τους, τον Άμλετ, δηλαδή, και τον Δον Κιχώτη;
Κατόρθωσαν, όμως, με την ελεύθερη κίνηση της δημιουργικής τους δύναμης να απομακρύνουν τους ήρωές τους και να θέσουν τις μορφές τους στην αιώνια διδασκαλία των απογόνων;
Το πνεύμα που δημιούργησε τον Άμλετ είναι πνεύμα του Βορρά, πνεύμα δύσκολο, σκοτεινό, πνεύμα βαθυστόχαστο, δυνατό, πολύμορφο αυτοδύναμο, καθοδηγητικό. Πνεύμα, δηλαδή, της αντίδρασης και της ανάλυσης. Το πνεύμα του ανθρώπου του Νότου εκπροσωπήθηκε στη συνείδηση του Δον Κιχώτη. Πνεύμα φωτεινό, χαρούμενο, αφελές, δεκτικό. «Οι Δον Κιχώτες ανακαλύπτουν, οι Άμλετ επεξεργάζονται», θα γράψει και πάλι ο Τουργκιένιεφ.
Τι επεξεργάζονται, όμως, οι Άμλετ και τι ανακαλύπτουν οι Δον Κιχώτες; Μήπως η αρχή της ανάλυσης έφτασε στον Άμλετ στα όρια της τραγικότητας; Μήπως η αρχή του ενθουσιασμού έφτασε στον Δον Κιχώτη στα όρια του κωμικού;
Για να γίνει κάτι απαιτείται βούληση. Για να γίνει κάτι απαιτείται σκέψη. Η σκέψη, όμως, και η βούληση έχουν απομακρυνθεί η μία από την άλλη μάς λέει ο Σαίξπηρ με τα χείλη του Άμλετ: «Κι έτσι το φυσικό το χρώμα της απόφασης ξασπρίζει με τ΄ωχρό φκιασίδωμα της σκέψης». Από τη μια πλευρά, λοιπόν, στέκονται οι Άμλετ, αντιλαμβανόμενοι και συνειδητοποιούντες – αλλά άχρηστοι και καταδικασμένοι στην ακινησία – ενώ, από την άλλη πλευρά, οι μισότρελλοι Δον Κιχώτες, οι οποίοι είναι χρήσιμοι και παρακινούν τους ανθρώπους, μόνο και μόνο γιατί βλέπουν και γνωρίζουν μόνο ένα σημείο, συχνά ανύπαρκτο σ’ εκείνη την μορφή, στην οποία αυτοί το βλέπουν.
«Αγαπάτε σαν Άμλετ ή σαν Δον Κιχώτης;». Αυτό θα παραμείνει μέχρι το τέλος το βασικό μας ερώτημα. Για να δούμε, τώρα, τι αγαπάει ο Άμλετ και τι ο Δον Κιχώτης. Στην πρώτη σκηνή της τρίτης πράξης, ο Άμλετ λέει στην Οφηλία:
«ΑΜΛΕΤ: Σ’ αγάπησα κάποτε.
ΟΦΗΛΙΑ: Αλήθεια, αφέντη μου, μ’ έκανες να το πιστέψω.
ΑΜΛΕΤ: Δεν έπρεπε να μ’ είχες πιστέψει … δεν σ’ αγάπησα».
Και κάπου αλλού ο Άμλετ θα πει:
«ΑΜΛΕΤ: Χα, χα. Είσαι τίμια;
ΟΦΗΛΙΑ: Κύριέ μου;
ΑΜΛΕΤ: Είσαι ωραία;
ΟΦΗΛΙΑ: Τι εννοεί η Εξοχότης σας;
ΑΜΛΕΤ: Πως αν είσαι τίμια και ωραία, η τιμιότητά σου δεν πρέπει να επιτρέπει πολλά πάρε-δώσε με την ομορφιά σου.
ΟΦΗΛΙΑ: Τι καλύτερη συναναστροφή, Κύριε μου, θα μπορούσε να βρει η τιμιότητα από την ομορφιά;
ΑΜΛΕΤ: Ναι, πράγματι. Γιατί η δύναμη της ομορφιάς θα μετατρέψει αμέσως την τιμιότητα σε μαστροπό, προτού προλάβει η ισχύς της τιμιότητας να μεταφράσει την ομορφιά σε κάτι που να της μοιάζει».
Είναι φανερό πως ο Άμλετ είναι άνθρωπος αισθησιακός και, μάλιστα, γεμάτος πάθη. Ο Άμλετ δεν αγαπάει, αλλά απλά υποκρίνεται και, μάλιστα, ασύστολα ότι αγαπά. Οι Άμλετ δεν αγαπούν και δεν πιστεύουν. Είναι συνέχεια απασχολημένοι με τον εαυτό τους. Είναι μοναχικοί, γιατί είναι άγονοι. Δεν ανακαλύπτουν τίποτα και δεν αφήνουν κανένα ίχνος πίσω τους, εκτός από το ίχνος της προσωπικότητάς τους. Στον Δον Κιχώτη δεν υπάρχει το παραμικρό ίχνος αισθησιασμού. Τα όνειρά του είναι ντροπαλά και αναμάρτητα. Ο Δον Κιχώτης αγαπάει την Δουλτσινέα, μια ανύπαρκτη γυναίκα και είναι έτοιμος να πεθάνει για χάρη της. Νικημένος, εξαντλημένος, λέει σ’ αυτόν που τον νίκησε, ο οποίος έχει ήδη σηκώσει το σπαθί του:
«Χτυπήστε με ιππότη, για να μην γίνει αιτία η αδυναμία μου να μειωθεί η δόξα της Δουλτσινέας. Παρ’ όλα αυτά, σας διαβεβαιώνω ότι είναι η ομορφότερη γυναίκα του κόσμου». Την αγαπάει αγνά, τόσο αγνά, που είναι απίθανο στα βάθη της καρδιάς του να ελπίζει στην τελική του ένωση μαζί της. Την αγαπάει ιδεατά, τόσο ιδεατά που ούτε καν υποπτεύεται ότι το αντικείμενο του πόθου του δεν υπάρχει. Και όταν η αγαπημένη του εμφανίζεται μπροστά του, με την μορφή άξεστης και βρώμικης χωριάτας, δεν θέλει να πιστέψει στα μάτια του και πιστεύει ότι την έχει μεταμορφώσει κάποιος κακός μάγος.
Οι δύο αυτές δυνάμεις της στασιμότητας και της κίνησης – που εκπροσωπούν αντίστοιχα οι δυο ήρωες – του συντηρητισμού και της προόδου, είναι ουσιαστικά οι δύο δυνάμεις της πλάσης. Ωστόσο, ακόμη και ο καθαρός σκεπτικιστής, που αντιπροσωπεύεται από τον Άμλετ, πάντα σέβεται τον στωικό: «Δώσε μου τον άνθρωπο που δεν σκλαβώνεται στο πάθος, να τον βάλω μες στην καρδιά μου, στης καρδιάς μου την καρδιά, καθώς εσένα», θα πει ο Άμλετ στον εύπιστο και αγνό ακόλουθό του, με τη θερμή καρδιά και τον ανοιχτό νου, τον Οράτιο.
Και ο Άμλετ και ο Δον Κιχώτης πεθαίνουν συγκινητικά. Η διαφορά τους, όμως, έγκειται στο τέλος τους. Είναι θαυμάσια τα τελευταία λόγια του Άμλετ. Ειρηνεύει, ησυχάζει, διατάζει τον Οράτιο να ζήσει. Η σκέψη, όμως, του Άμλετ δεν είναι στραμμένη στο μέλλον: «Τα υπόλοιπα … σιωπή», λέει ο σκεπτικιστής που πεθαίνει και, πραγματικά, σιωπά εις τους αιώνες. Ενώ, ο ετοιμοθάνατος Δον Κιχώτης θα πει στον πιστό, αν και υλιστή, ακόλουθό του, τον Σάντσο Πάντσα, όταν εκείνος για να τον παρηγορήσει, του λέει ότι σύντομα θα πάρουν πάλι τον δρόμο των ιπποτικών ταξιδιών: «Όχι. Όλα αυτά πέρασαν για πάντα και ζητάω συγγνώμη απ’ όλους. Δεν είμαι ο Δον Κιχώτης, έγινα πάλι ο Αλόνζο ο Αγαθός, όπως με φώναζαν κάποτε … ».
«Κάθε τι το γήινο διαλύεται σαν καπνός … », θα γράψει σ’ έναν στίχο του ο Σίλλερ. Τα αγαθά έργα, όμως, δεν γίνονται καπνός. Διαρκούν πιο πολύ και από την πιο λαμπερή ομορφιά. «Τα άλλα θέλουσι καταργηθή», είπε ο απόστολος, «η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει» …
Ελένη Β. Σεμερτζίδου
Αρχειονόμος-Βιβλιοθηκονόμος
Διδάκτωρ Ιονίου Πανεπιστημίου
Εκπρόσωπος του wif.gr
Πρόσφατα οι διωκτικές αρχές του τόπου μας, με μια εντυπωσιακή επιχείρηση, συνέλαβαν πέντε άτομα από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, που όπως δείχνουν τα πράγματα, -κατά τα λεγόμενα πάντα της αστυνομίας-, ετοίμαζαν χτύπημα εναντίον της ελληνικής κοινωνίας εν είδη τρομοκρατικού χτυπήματος. Η ελληνική δικαιοσύνη προφανώς θα έχει και τον τελευταίο λόγο.
Αλλά η πέμπτη συλληφθείσα, ένα κορίτσι από την Γερμανία, σήμερα 27 χρονών καθηγήτρια που εργάζεται στη χώρα μας, το μόνο το οποίο την βαρύνει, πάντα κατά τις ανακοινώσεις της αστυνομίας, είναι ότι έκανε παρέα με τους υπόλοιπους τέσσερις και ότι οι πεποιθήσεις της είναι πεποιθήσεις μιας αναρχικού.
Επειδή ζούμε σε μια δημοκρατία που έχει ζωή δυόμισι χιλιάδες χρόνια, θα έπρεπε να ήταν γνωστό ότι η αναρχία ως κοινωνικός όρος είναι μια ιδεολογία όπως και οι άλλες. Και ακόμη γνωστότερο ότι στο πέρασμα της ιστορίας οι αναρχικοί κατηγορήθηκαν για ένα σορό πράγματα που βόλευαν τους διώκτες τους.
Τώρα έχουμε 2011. Τα πράγματα πρέπει να τα βλέπουμε με καθαρότερο μάτι και κυρίως να μην εθελοτυφλούμε όταν καταλαβαίνουμε ότι προκαταλήψεις του παρελθόντος παραγκωνίζουν την έννομη τάξη.
Δεν είναι δυνατόν να διώκεται ένας πολίτης για τα πιστεύω του και τις παρέες του. Η δημοκρατία, η ηθική δημοκρατία δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο.
Και βέβαια πρέπει να επισημάνω, ότι η αστυνομία –με κεκτημένη προφανώς ταχύτητα- χωρίς να εξετάσει καλά, ως όφειλε, κατηγόρησε και τους γονείς του κοριτσιού, μπερδεύοντάς τους με άλλους. Ευτυχώς που ανακάλεσε γρήγορα,. αλλά η κεκτημένη ταχύτητα έβλαψε ανεπανόρθωτα την εν λόγω κοπέλα.
Ελπίζω ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη θα αποδώσει το δίκαιο και θα ξεπλύνει το λάθος της Ελληνικής Αστυνομίας
ΣΟΛΕΓΓΑ, εκπρόσωπος του wif.gr